روزنه:سالگرد شهادت رهبرشهید: «استاد عبدالعلی مزاری» ویاران شهیدش، هرساله احساس دردمند هزاران انسان عدالت طلب وآزادی خواه را می انگیزد تا یاد این رویداد ناگوار را گرامی دارند. ایّام شهادت بنیانگذار جنبش عدالت خواهی درافغانستان که به «هفته عدالت» شهره یافته است، نقطه عطفی درتاریخ پررنج کشور ما است که شعله های تابناک خون شهید مزاری ویاران شهیدش، به رغم آنکه داغ های جانگدازی را بر دل ملّت ما نهاد، ولی برکت بارش آن قطره های پاک، بهار رویش داد خواهی وآگاهیّ مردم ما را درپی آورد که اینک پس از بیست سال ازآن واقعه غمبار، هزاران هزار انسانی که تعلُّقی به جغرافیای افغانستان داشته و یا احساس همدردی با مردمان دردکشیده آن دارد، از رخداد 22 حوت 1373 تجلیل می کنند.

 «انجمن طُلّاب افغانستان»نهاد فرهنگی و علمی متشکّل از طُلّاب افغانستان در مجتمع آموزش عالی امام خمینی قُم است که همگام با فعالیت های علمی و فرهنگی، تحقیقی وتبلیغی، رسانه ای ونشریه ای، اجتماعی ودینی، سالگرد شهادت استاد مزاری و یاران شهیدش را هرساله به لحاظ رسالت اجتماعی وفرهنگی خود، پر بار و با شکوه برگزار می کند. به تصریح تمام آنانی که شاهد بلاواسطه و یا مطّلع تام از کیفیت برگزاریّ مراسم سالگرد شهادت استاد مزاری توسّط انجمن طُّلّاب افغانستان بوده اند، سلسله همایش های هرساله «انجمن طُلّاب افغانستان» به مناسبت سالگرد فاجعه 22 حوت را یکی از بهترین همایشها در موضوع استاد شهید مزاری می دانند که هم دارای جنبه های علمی، معنوی وفرهنگی بوده و هم با هنرورزی و تنظیم برنامه های گوناگون واحترام به سلایق مختلف، و پرهیز از یکجانبه گری توانسته است با جذب مخاطبین بسیار، از پرشکوه ترین مراسم «بابه شهید» باشد.

 •ü      چکیده مراسم:

به روال سالهای گذشته، امسال نیز مراسم گرامی داشت یاد رهبر شهید استاد مزاری و همراهان شهیدش، درقالب همایش علمی-فرهنگی تحت عنوان «شهید مزاری و بایسته های عدالت سیاسی درافغانستان» بعد از ظهر سه شنبه: تاریخ 19/ 12/ 1393، با حضور پرشکوه اقشار مختلف مهاجرین عزیز افغانستانی، علماء و طُلّاب، دانشجویان واندیشمندان، آقایان و بانوان در تالار قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی، میدان جهاد قم، برگزار شد.

 سخنرانان وگردانندگان این همایش علمی- فرهنگی پس از حجّت الاسلام داکتر محمّدعلی زاهدی که خیر مقدم به مهمانان و تشریح موضوع همایش را انجام دادند، عبارت بودند از: استاد عرفانی یکاولنگ نماینده پارلمان و رهبر حزب وحدت اسلامی ملّت افغانستان، استاد محمّد ناطقی تحلیلگر مسایل سیاسی افغانستان وعضو حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و مشاور وزارت خارجه، حجّت الاسلام داکتر حیات الله رسولی استاد حوزه ودانشگاه، نصرالله پیک، تصویربردار دوران مقاومت غرب کابل و بامیان؛ محمّد شریف عظیمی ارائه دهنده یک قطعه شعر در موضوع استاد مزاری. البته داکتر سردارمحمّد رحیمی نیز در این همایش علمی دعوت شده بود که به دلیل تراکم کاری، نتوانست به این مراسم برسد و خانم زینب مزاری یگانه فرزند رهبر شهید نیز که قرار بود در این مراسم حاضر شده و بیانیه خود را ایراد نماید در آخرین ساعات، ازحضور در این مراسم بازماند. مدیریت واجرای برنامه ها را جناب داکتر نصرالله نظری عهده دار بود که اجرای هنرمندانه او، هر لحظه بر شکوه و اوج گیری مراسم می افزود وجناب داکتر روح الله روحانی نیز به عنوان دبیر علمی، عهده دار مدیریت علمی بخش میز گرد این همایش بود.

تشریح برنا مه های همایش وفشرده ای از محتوای مرا سم:

همایش علمی «شهید مزاری وبایسته های عدالت سیاسی در افغانستان» با تلاوت آیاتی از قرآن مجید توسّط قاری نام آشنا و پرآوازه کشور جناب استاد محمّد علی فروغی آغاز شد،

•ü      خیرمقدم وتشریح عنوان همایش توسّط دبیر انجمن طُلّاب:

پس از تلاوت آیاتی از قرآن مجید و طنین انداز شدن سرود ملّی افغانستان در فضای تالار قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی، حجّت الاسلام داکتر محمّد علی زاهدی، به عنوان دبیر انجمن، به جایگاه رفت تا به نمایندگی از انجمن طلّاب افغانستان به عنوان میزبان این همایش، ضمن عرض خیرمقدم به مهمانان و حضّار، عنوان همایش را تشریح کند. وی ضمن تسلیت سالگرد واقعه 22 حوت، در قسمتی از سخنانش، استاد مزاری را عزّت بخش، هویت بخش و انسجام بخش ملّیت های محروم خواند. وی با استناد به آیه وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَن يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ رمز ماندگاریّ نام و مرام آن رهبر بزرگ را خدا محوری و عدالت خواهی وی عنوان کرد. ایشان از «عدالت سیاسی» به عنوان یکی از اقمار منظومه فکری استاد مزاری در بحث عدالت خواهی نام برد که پرداختن و برآوردن آن ابتدا باید ازحوزه ها و مراکز آکادمیک آغاز شود تا با طرح و تبیین مفهوم و زوایای عدالت سیاسی، در مرحله عمل قابلیت اجرا بیابد. داکتر زاهدی هدف از طرح عنوان این همایش را ضرورتهای امروز افغانستان و لزوم مشارکت عادلانه تمام اقوام در قدرت برشمرد.  از این منظر گفتمان عدالت سیاسی رهبر شهید می بایست هم با زشناخته گردیده و هم مدّ نظر رهبران ملّی و قومی قرار گیرد و هم به عنوان یک ایده انسانی زمینه اجرا بیابد. 

 ü سخنرانیّ استاد عرفانی رهبر حزب وحدت اسلامی ملّت افغانستان ونماینده پارلمان:

حجّت الاسلام استاد عرفانی بیاناتش را از اینجا آغاز کرد که رهبر شهید همچون الهام الهی، برای همه زمانهای ملّت ما آمده است که در هر برهه از زمان، تطابق ویژه خویش را خواهد داشت. او سپس به عنوان یکی از پیشتازان جنبش عدالت خواهانه استاد مزاری، به ذکر خاطره ای از زمان حضورش در نجف اشرف پرداخت که استاد مزاری را نخستین بار در آن مکان شناخته و از دیدار استاد مزاری با مراجع مهمّ نجف اشرف یاد کرد که چگونه با تدبیر و درایت، نظرات مراجع تقلید را شنیده و از همان زمان به عنوان یک عالم روشن وآگاه، پرچم عدالت خواهی را بر شانه هایش نهاده و پروسه عدالت خواهی را دنبال می کرد. عرفانی افزود: با بازگشت از نجف اشرف، شاهد دوظلم بر مردم خود بودیم: ستم دستگاه شاهی وحکومت و ظلمی که ازناحیه کوچی ها بر مردم ما می رفت وکاری که ما همراهان مزاری در کنار او در آن برهه انجام دادیم، راه اندازی نشریه بود، استاد عرفانی بیان داشت که ما نه به خاطر ایده آل بودن و یا عدالت گستری داودخان بلکه به دلیل خوشبینی به تغییر نظام از شاهی به جمهوری، از اقدامات داود خان استقبال کردیم، لیکن این اقدامات داودخان متأسّفانه تغییرات بنیادی در پی نیاورد. رهبر حزب وحدت ملّت افغانستان سپس راز موفقیت شهید مزاری را دو جانبه دانست، هم نقش ارزشمند و بینظیر رهبر شهید را عالی وشایسته توصیف کرد وهم مردم را قدرشناس زحمات و درایت رهبر شهید برشمرد که با استقبال از چنین شخصیت با عظمت و قدر شناسی از درایت و زحمت او، راه و مرام عدالت خواهانه ، وحدت طلبانه و عزّت مندانه رهبر شهید ماندگار شد. استاد عرفانی سپس به تکّه هایی از سیره عملی رهبر شهید در راستای وحدت ملّی اشاره نمود و او را منادی وحدت ملّی برشمرد که نه فقط دراندیشه خویش به دنبال وحدت ملّی بود که عملا نیز در تعاملات خود با حکومت وقت و با رهبران دیگر شدیدا به دنبال وحدت وهمبستگیّ ملّی بود، عرفانی دراین زمینه به ذکر خواطره ی از نحوه تعامل استاد شهید با حکومت ربّانی پرداخت که با آنکه ربّانی به استاد مزاری پیشنهاد چند وزارت داد و درصدد مذاکره با حزب وحدت بود تا رقیب اصلی اش حکمتیار را تنها بگذارد، ولی استاد مزاری گفت ما فقط خواهان حقّ ملّیت هزاره نیستیم بلکه باید حکمت یار و جنبش ملّی و... هم در این حکومت سهیم باشند تا حکومت موفّق سرکارآید.

 استاد عرفانی گفتمان استاد شهید مزاری را گفتمان صلح دانست به خلاف گفتمان جنگ طلبانه گلبدین حکمتیار که همواره درصدد جنگ افروزی بود و درهمین زمینه به خاطره جالبی از ملاقات گلبدین حکمتیار با استاد مزاری اشاره کرد که وقتی گلبدین به مقر حزب وحدت اسلامی آمده و با استاد شهید دیدار نمود، استاد مزاری «چپن» هزارگی را به عنوان نماد برادری وصلح روی دوش حکمت یار نهاد که درهمان جلسه، گلبدین تفنگی را به عنوان نماد جنگ و خونریزی به استاد مزاری اهدا کرد وپیامش آن بود که باید جنگید تا پیروز شد و بیا که با ربّانی جنگ کنیم، یعنی مزاری خواهان جمع شدن ملّت افغانستان بود ولی بقیّه همچون گلبدین حکمتیار طرفدار جنگ درافغانستان بودند.

استاد قربانعلی عرفانی سپس به تشریح وضع موجود هزاره ها پرداخته وعدم همبستگی و وجود تفرقه را برای ملّیت هزاره، خانمانسوز دانست طوریکه تمام تلاشها و تدبیر های استاد شهید وسالها مقاومت ملّت ما را هدر می دهد، و عدم هماهنگی میان سران هزاره و نمایندگان پارلمانی را یک تهدید تام علیه منافع ملّیت هزاره برشمرد و به عدم رأی آوردن وزرای هزاره و ازبیک و برخی از اقوام دیگر اشاره کرد که  یک عامل بسیار مؤثّر در عدم رأی اعتماد شورای ملّی درجلسه رأی اعتماد اخیر را ناهماهنگی نمایندگان خود این اقوام برشمرد که با محصور شدن در تنگ فکریهای جناحی وحزبی، از برآوردن منافع عالی ملّت باز می مانند. او به این نکته مهم اشاره نمود که زمانی ما افراد باسواد و مدیر وکارآمد کم داشتیم که خود مردم در اثر خفقان  واختناق حاکم برافغانستان، ظلم را تحمُّل می کردند و «رشقه» زمین خود را خودشان دِرو نموده و در «غژدی» برای حیوانات کوچی ها می بردند ولی حالا که به لطف خدا و همّت وآگاهی مردم ما، افراد فرهیخته وشایسته و کارآمد و متخصّص زیاد داریم ولی ناهماهنگی ها، مانع موفّقیت ما می شود ولذا است که ملّت ما هروز که از برپایی دموکراسی می گذرد، سهم شان در قدرت ضعیف تر می شود واز پنج وزیر در دولت موقّت در اواخر دوره کرزی به دو وزیر درکابینه تقلیل یافته بودیم.

آقای عرفانی، صلح را نیاز جدّی و اساسی افغانستان دانسته و راهکار برآوردن آن را نیز در گرو تغییر ماهیت گروه طالبان از نظامی به سیاسی دانسته وعنوان نمود که اگر طالبان همچنان نظامی باقی بماند، قربانیان اصلی دراین ماجرا ما وملّیت های محروم افغانستان خواهیم بود و باید برای امنیت و تأمین زمینه پیشرفت افغانستان، طالبان از حالت نظامی به سیاسی تغییر کند.

•ü      سخنرانی محمّد ناطقی عضو حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان وتحلیلگر مسایل سیاسی کشور:

استاد محمّد ناطقی به عنوان دوّمین سخنران این همایش، سخنانش را از شروع آشنایی با رهبر شهید مزاری از سال 1358 شمسی درمدرسه عبّاسقلی خان مشهد مقدّس، آغاز نمود و ویژگی های بارز فکری وشخصیّتی استاد شهید را سبب جذب خود در قافله مزاری دانست؛ اوسپس عنوان نمود که جنبه های فکری استاد شهید فقط در عرصه سیاست محصور نمی ماند بلکه نظر او را در مورد زنان، بافت اجتماعی، امنیت و فرهنگ و... نیز باید دریافته و مدّنظر قرارداد. ناطقی با بیان اینکه استاد مزاری ازابتدا درصدد تشکیل همبستگی بود، اقدام استاد شهید برای سفر به تهران وگفتگو با احزاب هشت گانه در تهران و همراه نمودن آنان با حزب وحدت با مرکزیت بامیان را تلاشی در راستای ایجاد همبستگی وانسجام بخشی دانست. او اضافه نمود که پس ازسقوط دولت داکتر نجیب این استاد مزاری بود که با انتقال مرکزیت از بامیان به کابل، حرف نهایی را در امور اداره مملکت میزد. استاد ناطقی در بخشی ازسخنانش افزود که مزاری با مشارکت خواهی درتصمیم گیری، فاز جدیدی را درکشور گشود واو با ردّ جنگ وعدم اعتقاد به راه حلّ جنگ، می خواست ازبعد سیاسی وارد راه حلّ مشکلات کشور گردد که مشارکت همه جانبه ملّی را تنها راه حلّ تأمین امنیت وحل معضلات افغانستان می دانست. ناطقی گفت تمام جنگ ها بر حزب وحدت اسلامی تحمیلی بود وراهبرد حزب وحدت راه حلّ مسالمت آمیز سیاسی از طریق مشارکت ملّی درقدرت بود. آقای ناطقی سپس ماجرای اجلاس «بُن» را نقطه عطف درتاریخ سیاسی کشور دانست که ازمیان دو راهبرد حلّ و فصل سیاسی ازطریق احزاب وحلّ وفصل سیاسی ازطریق اقوام، راه حلّ دوّم که رهبر شهید سالها پیش آن نسخه را برای حلّ مشکلات افغانستان، ارائه داده بود وراه حلّ چهار جانبه اقوام را پیشنهاد نموده بود، تصویب شد. در «بُن» بلحاظ جمعیتی ما معتقد بودیم مردم ما 30 تا 40 درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می دهد، ولی جمعیت مردم ما در اجلاس «بُن»، نوزده ونیم درصد تثبیت شد ولذا بود که پنج وزارت به ما اختصاص یافت. 

سرپرست حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و مشاور وزارت خارجه در تحلیل آینده افغانستان اظهار خوشبینی نمود که ما هرچند که با آرمان های استاد مزاری فاصله داریم و هنوز عدالت کامل تحقق نیافته ولی همچنان خوشبین هستیم که آینده خوبی درپیش روی ما است وبا حرکت که مردم ما شروع نموده اند وهمچنان رو به پیشرفت هستند، ان شاءالله به آرمان های استاد شهید هرروز نزدیک تر می شویم. او با تصریح بر اینکه در ماده هفتم سند حکومت وحدت ملّی که ناظر به انتخابات است، اصلاحات درامور انتخابات پیش بینی شده و با تحقق آن، زمینه برای برقراری عدالت مهیّاتر خواهد شد. ناطقی با انتقاد از عدم اجرای بند هایی از سند وحدت ملّی که امروزه سبب تمرکز قدرت در دست ریاست جمهوری گردیده و رئیس شورای اجرائی را به حاشیه رانده است گفت اگر این سند بتمامه عملی گردد، مدیریت قدرت و دولت درافغانستان، بین این دو رئیس (رئیس جمهور و رئیس اجرائی) کاملا متعادل توزیع می گردد، او تمرکز قدرت درافغانستان را یک آسیب برای افغانستان برشمرد که پیشنهاد نظام پارلمانی را نیز برای رهایی از تمرکز قدرت  ودر این راستا مثبت ارزیابی نمود.

 ـ پخش فیلم ده دقیقه ای از سالهای مقاومت و حضور استاد شهید در کابل تا نحوه شهادت و مراسم تدفین استاد شهید یکی دیگر از برنامه های هنری این همایش بود که اشک را بر دیدگان حضّار جاری واحساسات حاضرین را برانگیخت.

 •ü      سخنان نصرالله پیک، تصویر بردار سالهای مقاومت کابل وبامیان:

سخنران سوّم این همایش علمی وفرهنگی، نصر الله پیک بود که با بیان خاطراتی از مقاومت در غرب کابل وهمراهی اش با رهبر شهید، از مظلومیت ها و رشادت های ملّت ما گفت. پیک ازخون وگلوله گفت و از آتشی که بردامان دختران ومادران ما افروخته و افتاده بود واز فداکاری هایی که مردم ما در راه مزاری نمودند وتمام جان و مال خویش را حاضر بودند فدای راه بابه مزاری نمایند. او یاد آور شد که غرب کابل به برکت درایت بابه مزاری، قلب افغانستان شده بود که نبض سیاست افغانستان در آن جا می تپید و غرور غیر قابل وصف و اعتماد به نفس مردمی که بابه را به بغل گرفته بودند و از آرمانها ی خود با رهبری و در رکاب استاد مزاری دفاع می کردند، هر تصویر برداری را به شگفتی و تحسین وا می داشت. نصرالله پیک با ذکر خاطره ای از زمان تدفین استاد شهید در شهر مزار شریف، چنین بیان داشت که وقتی جنازه استاد شهید به مزار شریف رسید کسی رفت و بلند گو را به دست گرفت وشعار داد که: «خون مزاری می جوشد، شیعیان می خروشد» و در مقابل او یکی از بزرگان یک قوم دیگر برخواست وگفت : «نگویید شیعیان می خروشد! بگویید افغانستان می خروشد، چون مزاری مال تمام مردم افغانستان بود ونه فقط مختص قوم هزاره و یا شیعیان، شما فقط رهبر خود را از دست نداده اید بلکه افغانستان، رهبر خود را از دست داده است». آقای پیک هدف ازتصویربرداری های خود را ثبت تاریخ عنوان نمود وگفت منظورم از ثبت این وقایع تلخ وشیرین، این بود که با نگاه دردمندانه می خواستم این وقایع در تاریخ ما ماندگار گردد. و ده ها هزار حلقه فیلم که پیش خودم و یا در آرشیوی در پاکستان نگهداری می شود، حاصل آن تلاش دردمندانه من و همکارانم بود تا تاریخ را به تصویر کشیده و ماندگار کنیم. این تصویربردار هنرمند افزود که در کنار آن تلخی ها، رشادت ها را می دیدیم که مردم ما چگونه بدون هراس از بمب و برچه، مقاومت می کردند و می خواستند تاریخ شان تغییر کند. آقای پیک ابراز امیدواری کرد که امروز رایت افراشته استاد مزاری نه با تفنگ که با قلم واندیشه بلند گردد.

•ü      ارائه یک قطعه شعر توسُّط آقای محمّد شریف عظیمی:

آقای محمّد شریف عظیمی لحظاتی با ارائه شعر جدیدش با عنوان « دلتنگی های نبودن پدر» که به تازگی در موضوع رهبر شهید سروده است را با استقبال و تحسین حضّار رو به رو شد. علاقمندان می توانند متن این شعر را در سایت های «جمهوری سکوت» و«سروش صبا» و« وحدت نیوز» و... بخوانند.

•ü      سخنرانیّ حجّت الاسلام داکتر حیات الله رسولی، استاد حوزه ودانشگاه:

داکتر حیات الله رسولی سخنران چهارم این همایش بود که شهادت استاد شهید را به رغم غمبار بودن این واقعه، یک رویداد مبارکی برشمرد ازآن جهت که این شهادت، رویش های تازه را در میان ملّت ما در پی آورد که خون استاد شهید، خونی تازه در رگ آگاهی و ظلم ستیزی جاری نمود. داکتر رسولی مهمترین کار استاد مزاری و شاهکار او را بنیان نهادن جنبش عدالت خواهی دانست وسپس درتشریح موضوع نشست «عدالت سیاسی» افزود که مشارکت عادلانه در قدرت، همان عدالت سیاسی است که استاد شهید پی گیر آن بود. او با تصریح برآنکه استاد مزاری، عدالت اجتماعی و مشارکت عادلانه را از متون دینی گرفته بود یاد آور شد که مزاری به عمد دم از دموکراسی نزد چون هیچگاه برای تأمین حقوق اقلّیت ها، دموکراسی کافی نیست بلکه ضمن اهمیت واحترام به دموکراسی، باید عدالت اجتماعی مراعات گردد تا حقوق همگان، عادلانه رعایت گردد.

داکتر حیات الله رسولی سپس بیان داشت که امروزه ما افغانستان را بازسازی نمی کنیم بلکه از نو می سازیم چون تمام معیارهای گذشته افغانستان باطل بوده اند ونه توزیع امکانات و نه توزیع قدرت ونه توزیع مناصب و.. هیچکدام عادلانه نبوده اند، لذا برای از نو ساختن افغانستان نیاز مند تأمُّل وفهم اندیشه مزاری هستیم زیرا نظریه مشارکت عادلانه را استاد مزاری مطرح نمود و بنیاد جنبش عدالت خواهی را او در افغانستان نهاد.

استاد داکتر رسولی سپس اظهار داشت که امروزه ما فاصله طولانی با اندیشه رهبر شهید داریم زیرا عدالت، منحصر درگرفتن وزارت وولایت نیست، بلکه درعرصه های علمی وآکادمیک، در کرسی های تدریس و دادگاه ها، درعرصه های ساخت وساز وعمران وتوسعه، در عرصه فرهنگ ومدیریتی و...هرگز عدالت وجود ندارد. تا هنوز هم تبعیض ها و بی عدالتی ها در دانشگاه ها ومراکز علمی وفرهنگی و توزیع امکانات و تقسیمات اداری و سهمیه های مدیریتی، به وضوح دیده می شود، او ازرئیس جمهور اشرف غنی به خاطر ابراز نظرش درمورد استاد شهید که «مزاری، روند تاریخ را تغییر داد» به عنوان متفکّری یاد نمود که واقعا پیام مزاری را درک نموده است، استاد مزاری روال تاریخ را تغییر داد چون علیه ظلم های گذشته، جنبش عدالت خواهی را بنیان نهاد. داکتر رسولی، منطق مزاری را یک منطق دینی دانست که با زیاده خواهی مبارزه نمود ومصداق آیه « لقد ارسلنا رسلنا بالبینات وانزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم  الناس باقسط، وانزلنا الحدید وفیه بأس شدید» دانست که برای قیام به قسط قیام نمود. او با فراخواندن فرهیختگان جامعه افغانستان به دقّت در نظریه «مشارکت در تصمیم گیری» استاد مزاری، افزود که مشارکت در تصمیم گیری سیاسی غیر از مشارکت در وزارت وولایت ومناصب است،  مفهوم سخن رهبر شهید این است که چرا مناصب را عدّه و قوم وتبار خاص تقسیم کند وما از آنها منصب خودرا تحویل بگیریم؟ بلکه باید در تصمیم گیری شریک باشیم یعنی تمام ملّت افغانستان فارغ از قوم و نژاد خاص باید در تصمیم گیری شریک باشد وخودشان عادلانه در امور مملکت مشترک خود تصمیم بگیرند ونه اینکه عدّه ای صاحب کرسی بوده و به بقیّه آن را اگر خواست اعطا کند! حجّت الاسلام داکتر رسولی نظریه بیداری عدالت خواهانه مزاری را به مرزهای افغانستان هم محصور نشمرده واضافه نمود که حتّی جنبش های انقلابی که امروزه در کشورهای عربی و غیر عربی رخ می دهند، همان جنبش عدالت خواهی است که ملّت ها، اجرای عدالت را مطالبه می کنند.

•ü      میزگرد علمی با حضور داکتر رسولی و استاد محمّد ناطقی و با اجرای داکتر روح الله روحانی:

ـ درمرحله دوّم برنامه های همایش وپس ازاتمام سخنرانی ها وسایر برنامه ها، میزگرد علمی با مدیریت علمی جناب حجّت الاسلام داکتر روح الله روحانی و با حضور استاد حجّت الاسلام داکتر حیات الله رسولی و استاد محمّد ناطقی برگزار شد که فشرده مطالبی که در این میز گرد عنوان شد بدین شرح بودند: آقای ناطقی بازهم بر خوشبینی به آینده تأکید نموده وحضور فرهیختگان ما در رسانه ها ودانشگاه ها، مراکز فرهنگی و علمی را نشانگر رشد مردم ما دانسته واز اینکه وجه غالب ومسلّط درافغانستان، زبان دری است را مصداقی دیگر از سلطه فرهنگی مردم ما عنوان نمود. آقای ناطقی ضمن تصریح به اینکه از 106 ملیارد دالر که به افغانستان رسید هرچند سهمی اندکی از آن نصیب مردم افغانستان گردیده و برای پیشرفت افغانستان هزینه شد وغالب این پول ها را مافیاها به جیب زدند ولی بازهم وضعیت کشوررا بدون پیشرفت ندانسته وابراز امیدواری نمود که راهبردهای ما برای نفی تمرکز قدرت مؤثّر افتاده و عدالت وپیشرفت محقق گردد. ناطقی هردو راهبرد صدارت پارلمانی وصدارت جمهوری را درر فع تمرکز قدرت مؤثّر شمرده و سیاست غیر متمرکزسازی قدرت را در دادن نقش های بیشتر و اختیارات بیشتر به ولایات را نیز مؤثّر عنوان نمود.

ـ حجّت الاسلام داکتر رسولی هم با مهم شمردن نقش نخبگان ودانشمندان وفرهیختگان ملّت به عنوان عناصر فرهنگی، ایده های استاد مزاری را معیار بهبودی وساختن وپرداختن نظم نوین در افغانستان عنوان نمود وتصریح کرد که طرح عدالت مال ما است ولی افغانستان مال همه است و باید هم همه در مدیریت های گوناگون وتصمیم سازی ها وتصمیم گیری ها شریک باشند. او وحدت ملّی را بدون رعایت عدالت یک خدعه دانست  وگفت درگورستان وجنگل نیز وحدت ملّی برقرار است وهمه خاموش دربرابر یک شیر وحشی، دست بسته تسلیم اند و یا همه ساکت وبی تحرُّک در قبر ها خوابیده اند ولی باید عدالت با تمام جوانب خود مراعات و عملی گردد تا جامعه پیشرفته محقق گردد. حجّت الاسلام داکتر رسولی افزود که چرا همیشه در تاریخ برخی می نشینند و خودرا مالک کشور دانسته و مارا به دنبال سند می فرستند که برای اثبات جمعیت وحضور خود سند بیاور، چرا خود شان برای اثبات اکثریت ادّعائی خویش سند نمی آورند؟ ما از آوردن سند ابائی نداریم ولی با این منش مستکبرانه در خانه مشترک خود مخالفیم. داکتر حیات الله رسولی سپس بیان داشت که من به خلاف آنانی که تعدد در احزاب هزاره را تهدید می شمرند، یک فرصت می دانم چون تعدُّد، تکثیر و تکثُّر است و در ذات خود نا پسند نیست وآنچه ناپسند است اختلاف است. ما وقتی حرف از وحدت می زنیم منظور ما این است که وحدت در جهت داشته باشند ودر یک جهت راه بروند و اگر جهت ما یکی و واحد باشد، تشکیلات و ساختارهای متفاوت هیچ ایرادی ندارد ولی اگر جهت ما نیز مثل تشکیلات ما متفاوت ونا همگون باشد، این است که این تعدُّد احزاب مانع پیشرفت می شود وما را از رسیدن به مقصد مشترک بازمی دارد. حجّت الاسلام داکتر رسولی افزود که برهم خوردن اوضاع کشور سبب ضرر تمام افغانستان خواهد شد ونه قوم وتبار خاص. او ضمن جانبداری از تمرکز قدرت در افغانستان با دلایلی که عنوان نمود اضافه کرد که نظام مشارکت عادلانه، تنها راه حل معضلات افغانستان است. وی ابراز امیدواری نمود که روند افغانستان تغییر یافته و روندی جایگزین گردد که تمام اقوام افغانستان واتباع افغانستان عادلانه در تمام عرصه های آن سهم داشته باشند.

گفتنی است که این همایش با یک ساعت تمدید به دلیل تراکم برنامه ها و طرح مباحث وسؤالات جدید و پرداختن به آنها تا شام ادامه یافت و درخاتمه با پذیرائی ازحضّار و مهمانان به اتمام رسید.

با احترام.

محمّد شریف عظیمی.

20 حوت 1393- قم، ایران.